TÜRK MEDENI KANUNU’NDA DÜZENLENISI ve HUKUKI NITELIGI
- Tapu iptali ve tescil davaları, tasınmaz mülkiyetine iliskinyolsuz veya hukuka aykırı tapu kayıtlarının düzeltilmesini saglamak amacıyla açılan, aynî hakka iliskin ve insai nitelikte davalardır. Türk Medeni Kanunu’nda bu dava tek bir maddede düzenlenmemis olup, tescil isleminin hukuki sebeplerini ve tapu sicilinin güvenini konu alan birden fazla madde bu davaların dayanagını olusturmaktadır. Bu makalede tapu iptali ve tescil davalarının TMK kapsamında hukuki dayanakları, unsurları ve yargısal içtihatlar ısıgında kapsamlı bir sekildeincelenmektedir.
1. Giris
- Tasınmaz mülkiyeti, Türk Medeni Kanunu’nun en önemli alanlarından biridir. Mülkiyet hakkının güvenli sekilde tesis edilmesi ve korunması, tapu sicilinin dogru tutulmasına baglıdır. Tapu sicilinde hukuka aykırı tescil, maddi hata, muvazaa, sahtecilik veya hukuki sebep yoklugu gibi nedenlerle oluşan kayıtların düzeltilmesi ise tapu iptali ve tescil davaları yoluyla saglanmaktadır. Bu davalar, mülkiyet hakkının korunması ve tapu siciline güven ilkesinin istikrarı açısından büyük önem tasımaktadır.
2. Tapu Iptali ve Tescil Davasının Hukuki Niteligi
-Tapu iptali ve tescil davası; Aynî hakka iliskin, Insai nitelikte, Tapu kaydının iptali ile yeni bir tescil sonucunu doguran, Genellikle “yolsuz tescilin düzeltilmesi” istegine dayanan bir dava türüdür. Dava sonucunda mahkemenin verecegi karar, tapu siciline dogrudan etkili olup kurucu nitelikte tescil işlemi yapılmasını saglar.
3. Tapu Iptali ve Tescil Davalarının TMK’daki Temel Dayanakları
-Tapu iptali ve tescil davası TMK’da “bu adla” yer almasa da, asagıdaki maddeler bu davanın doğrudan ve dolaylı hukuki dayanaklarını olusturur.
3.1. TMK m. 1023 – Tapu Siciline Güven Ilkesi
TMK m. 1023’e göre: “Bir aynî hakkı iktisap eden kimse, sicile iyiniyetle dayanmıssa, bu kazanımı korunur.” Bu hükme göre: Tapu kaydı hukuka aykırı olsa bile, buna iyiniyetle üçüncü kişi korunur. Bu durumda önceki malik dogrudan tapu iptali ve tescil isteyemez; ancak kötüniyetispatlanırsa dava açılabilir. Bu madde, tapu siciline güven ilkesinin temelini olusturur.
3.2. TMK m. 1024 – Yolsuz Tescil
Maddeye göre: Hukuki sebebi bulunmayan tescil “yolsuz tescil”dir. Yolsuz tescil, ilgilisi tarafından dava yoluyla düzeltilebilir. Bu hüküm, tapu iptali ve tescil davalarının asıl altyapısını olusturur.
3.3. TMK m. 1025 – Tescilin Düzeltilmesini Talep Hakkı
TMK m. 1025 su sekildedir: “Bir aynî hakkı ihlal edilen kimse, tapu sicilinin düzeltilmesini dava edebilir.” Bu madde tapu iptali ve tescil davasının dogrudan hukuki temelidir.
3.4. Diger Ilgili TMK Hükümleri
3.4.1. TMK m. 705–706 – Mülkiyetin Kazanılması ve Devir Sekli
Tasınmaz mülkiyeti, geçerli bir hukuki sebep ve tescil ile kazanılır. Bu unsurlar yoksa yapılan tescil yolsuzdur ve iptal davasına konu olabilir.
3.4.2. TMK m. 712 – Kazandırıcı Zamanasımı
Uzun süre malik sıfatıyla zilyetligin korunması halinde, önceki tescil hukuka uygun hale gelebilir. Bu maddeye dayanarak da tapu iptali ve tescil davası açılabilir.
3.4.3. TMK m. 716 – Paylı Mülkiyette Hakların Korunması
Miras ortaklıgı veya paydaslık hallerinde, yanlıs tescillerin düzeltilmesi açısından önemlidir.
3.4.4. TMK m. 1027 – Tapu Sicilinin Düzeltilmesi
Sicildeki maddi veya teknik hataların düzeltilmesine iliskinolup tapu iptali davasıyla birlikte degerlendirilir.
4. Tapu Iptali ve Tescil Davasının Unsurları
1-Yolsuz tescilin varlıgı : Kayıt hukuki sebebe dayanmıyorsa veya irade fesadı, ehliyetsizlik, sahtecilik gibi nedenler varsa tescil yolsuzdur.
2-Davacının aynî hakkının ihlal edilmis olması : Davacınınmülkiyet veya baska bir aynî hak iddiası bulunmalıdır.
3-Davalının iyiniyetli olmaması : TMK 1023 geregi, iyiniyetli üçüncü kisinin kazanımı korunur. Kötüniyetispatlanırsa iptal mümkündür.
4-Tapu kaydının düzeltilmesi geregi
5. Yargıtay Uygulaması
5.1. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi’nin Yerlesik Içtihatları
-Yargıtay; tapu iptali ve tescil davalarının aynî hakka iliskinoldugunu, tasınmazın bulundugu yer mahkemesinde görülmesi gerektigini, davada ispat yükünün davacıda oldugunu, iyiniyetiddiasının TMK geregince karine oldugunu, kötüniyetindavacı tarafından ispatlanması gerektigini sürekli olarak vurgulamaktadır.
Örnek Içtihat: Yargıtay 1. HD., 2020/1131 E., 2020/… K.
“Tapu sicilinde yapılan tescil isleminin yolsuz olduguispatlanmadıkça, tapu kaydının iptali ve tescil isteginin kabulü mümkün degildir.”
6. Görevli ve Yetkili Mahkeme
-Görevli mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
-Yetkili mahkeme: Tasınmazın bulundugu yer mahkemesi (kesin yetki)
7. Sonuç
- Tapu iptali ve tescil davaları, TMK’da tek bir maddede düzenlenmemis olmakla birlikte; TMK’nın 1023, 1024 ve 1025. maddeleri davanın temel hukuki dayanaklarını olusturur. Bunun yanında mülkiyetin devrine, kazanımına, zilyetlige ve tapu sicilinin düzeltilmesine iliskin digermaddeler de dolaylı olarak bu davanın temelini güçlendirmektedir. Uygulamada tapu kaydının yolsuz olduguiddiası, iyiniyet-karinesi, ispat yükü ve üçüncü kisikazanımlarının korunması konuları Yargıtay içtihatları ile sekillenen bir yapı arz etmektedir.
YORUMLAR